Pierwszy kontakt z alergenem (pyłkiem roślin, roztoczami kurzu domowego, sierścią zwierząt) prowadzi do wytworzenia przeciwciał klasy IgE, które opłaszczają tzw. komórki tuczne. Ponowny kontakt z alergenem uruchamia reakcję kaskadową w chwili połączenia się z przeciwciałem znajdującym się na powierzchni komórki tucznej. W wyniku tego mechanizmu dochodzi do uwolnienia mediatorów zapalnych, w tym histaminy i leukotrienów, które w dalszych etapach prowadzą do obkurczenia mięśni gładkich oskrzeli, obrzęku błony śluzowej i zwiększonego przesiąkania komórek z naczyń. Dochodzi do dalszych przemian i gromadzenia się komórek zapalnych, m.in. eozynofilów, z których uwalniane są mediatory niszczące struktury tkankowe. Taki mechanizm warunkuje nasilenie postaci choroby oraz ewentualne powikłania. Wspomniany wpływ środowiska ma dla tych procesów duże znaczenie.
Najczęściej alergia przejawia się jako:
- sezonowy katar sienny,
- całoroczny nieżyt nosa,
- astma,
- kontaktowe zapalenie skóry,
- alergie pokarmowe,
- uczulenia na jad owadów.
Alergia ma podłoże genetyczne, bardzo często występuje rodzinnie. Aby doszło do ujawnienia się jej, predysponowana dziedzicznie osoba musi bardzo wcześnie zetknąć się z substancją uczulającą, alergenem, i to w odpowiednio dużym stężeniu. Niektóre substancje obecne w domach, takie jak: kurz, preparaty czyszczące, rozpuszczalniki, aerozole, kosmetyki, dym papierosowy, są potencjalnie silnymi alergenami.
W zależności od sposobu wnikania alergenu do organizmu wyróżnia się:
- alergeny wziewne (roztocza kurzu domowego, sierść zwierząt, pleśnie, pyłki roślin),
- alergeny kontaktowe (składniki kosmetyków lub środki chemiczne po zetknięciu ze skórą),
- alergeny pokarmowe (substancje obecne w pokarmie), odpowiedzialne za wysypki skórne, biegunki, objawy oddechowe,
- alergeny wprowadzone do tkanek (np. jad owadów).
Pewne typy alergii ujawniają się już w wieku niemowlęcym (alergie pokarmowe, atopowe zapalenia skóry), inne w wieku dziecięcym (astma), jeszcze inne u nastolatków (katar sienny) i osób dorosłych (pokrzywka, uczulenie na jad owadów, wyprysk alergiczny).
